متن کامل مصاحبه اختصاصی مرکز دانش بازیهای رایانه‌ای با حجت الاسلام و المسلمین دکتر
محمدصادق موسوی نسب
استادیار و معاون آموزش موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) و عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی موسسه
.
.
.
بازی می تواند طرح ریز پایه زندگی و شخصیت کودک باشد
ایشان پس از شنیدن گزارش مختصری از کارهای صورت گرفته فرمودند :
جای تقدیر دارد که شما یکی از نیازهای مبتلا به جامعه را رصد کرده و و برای حل آن به تحقیق و پژوهش پرداخته اید. در ابتدا لازم است به دو نکته مهم اشاره کنم: اولا شما یک گام جلوتر از ما هستید چرا که آنچه بصورت نظری و در لابلای کتابها و نوشته ها آموخته اید با نیازهای جامعه تطبیق داده ودر واقع باری را از دوش جامعه بر می دارید که بسیار ارزشمند است. ثانیا : مباحث نظری باید با بازار جامعه ارتباط پیدا کند، شما از آنچه در جامعه مورد نیاز است کسب اطلاع می کنید و می توانید برای جهت دهی درسها و مطالعات آینده تعیین تکلیف کنید ، یکی از مشکلاتی که در جوامع علمی شاهد هستیم این است که مطابق با نیازهای جامعه و در جهت پاشخ به آنها برنامه ریزی نمی کنند و تطبیق دادن این دو باهم یک هنر و ضرورت است و امثال کارهای شما می تواند پیشنهاد داشته باشد برای مجموعه های علمی و آموزشی که برای رفع این نیاز پژوهشگاهی تاسیس شود و نیروهایی تربیت شوند و شاید بتوان رشته گرایشهایی را برای این موضوع برای مراکزی مانند موسسه امام خمینی (ره) پیشنهاد داد.
مدبر : دیدگاه اسلام در خصوص بازی و سرگرمی چیست ؟ آیا می توان ادعا کرد که دین اسلام برای اوقات فراغت و سرگرمی دارای برنامه و مدل خاصی است؟
*اسلام دین جامعی است که جامعیت آن ثابت شده و ما معتقدیم به اینکه در دین ما به تمام نیازهایی که انسان برای سعادت به آنها نیازمند است پاسخ داده شده است. اگر جامعه در شرایطی قرار بگیرد که برای ادامه حیات نیازمند اقتصاد، جامعه شناسی یا روانشناسی و … باشد ما معتقدیم که اسلام به آن پاسخ داده است اما اینکه در چه حد و سطحی به آن ها پاسخ می دهد سخن دیگری است که مجال آن نیست ولی متناسب با آن نیاز حتما برنامه ای در دین وجود دارد. هر چند به خاطر مطرح نشدن برخی از این سوالها ، گمان می شود که پاسخی برای آنها در دین وجود ندارد . از جمله این موارد بازی است که به دلیل وسعت آن و ارتباطی که با اخلاق کودکان و شخصیت آنها دارد قطعا به سعادت آنها مربوط می شود و به آینده دینی آنها رنگ می دهد، این مسائل به ما می فهماند که نباید بازی را دست کم گرفت . در روانشناسی نیز شاهد هستیم که اساسا پایه زندگی و شخصیت کودک را در بازی طرح ریزی می کنند و به آن سر و سامان می دهند و بسیار جدی هم به آن می پردازند. در زمان فعلی حتی بزرگسالان نیز با بازی ها درگیر هستند برخلاف زمان های گذشته که به دلیل اشتغال به کار برای تامین معاش بیشتر اوقات روزانه پر شده و زمانی برای فراغت و بازی باقی نمی ماند. اما در زمان کنونی برای کارمندان و حتی گارگران توسط ادارات و کارفرمایان زمان فراغت ایجاد شده است که بصورت قانونی نیز روزانه موظف به 8 ساعت کار هستند، لذا برای اوقات فراغت این قشر نیز باید برنامه ریزی کرد. ایجاد تفریحات و مکان های تفریحی فراوان و متنوع مانند سینما،پارک،سیرک،موزه و … همگی حاکی از وجود فراغت زیاد متناسب با زندگی مدرن امروزی است. همه اینها نشان می دهند کسانی که برای جامعه می خواهند برنامه تربیتی تدوین کنند نمی توانند از بازی های رایانه ای چشم پوشی کنند و تنها به فکر ارائه برنامه تربیتی برای مدارس ، دانشگاه ها ، کسب و کار و … باشند.
آنچه مهم است اینکه با توجه به سوالات بدست آمده و با ذهن سوال دار به سراغ منابع بروید. و اگر پاسخی بدست نیامد بر اساس ملاکهایی که توسط شهید صدر در بحث منطقه الفراغ ارائه شده است باید به حل آنها پرداخت.
به عنوان مثال روایت داریم که خداوند از شاب فارغ بیزار است، حال در جامعه کنونی به یک جوان بیشتر از 8 ساعت کار داده نمی شود و 16 ساعت از شبانه روز خود را فارغ است آیا مشمول این روایت می گردد؟ شاید همین روایت سرنخی باشد برای اینکه با تولید یک بازی متناسب با این جوان او را به امری مفید مشغول کنیم که دیگر عنوان فارغ بر او صادق نباشد.
مدبر : شما دکترای خود را در گرایش روانشناسی تربیتی اخذ کرده اید. سوال بنده این است گره زدن دو علم روانشناسی و علوم تربیتی تا چه حدی برای پژوهش ما مورد نیاز و مفید است و اساسا با این رویکرد ترکیبی می توان به نظریه اسلام دست یافت ؟
*در مباحث روانشناسی یادگیری و شخصیت بیان می شود که دیدن یک صحنه یا یک لحظه نگاه به یک تصویر می تواند چنان تاثیری در مخاطب بگذارد که شخصیت او را دگرگون کند، بنابراین بطور جدی در برخی موارد نیازمند یافته های علم روانشناسی خواهید بود. پیشنهاد بنده این است که حتما مطالعه ای در خصوص آموزش و پرورش ژاپن داشته باشید. در همایشی که در مرکز مطالعات اسلامی آموزش و پرورش برگزار کردید یکی از سخنرانها محققی از ژاپن بود که مدعی بود هفت آموزه بودا در مدارس ژاپن در قالب ورزش و بازی آموزش داده می شود. پیشنهاد دیگر اینکه در انجمن تعلیم و تربیت حوزه علمیه نشستی برگزار شود و شما یافته ها و سوالات خود را در حضور متخصصین و صاحب نظران تعلیم و تربیت و روانشناسی ارائه کنید با این هدف که در جهت پیشبرد و اصلاح تحقیقات خود از نظرات آنها نیز بهره مند شوید.
مدبر: برداشت و تصویری که شما از الگوی تربیتی دارید و اینکه چه بخشها و عناصر و مولفه هایی دارد بفرمایید و اگر ممکن است در مورد بازیهای رایانه ای آن را تطبیق دهید ؟
* الگو در لغت به معنای بازسازی ذهنی یک پدیده خارجی است قبل از اینکه آن پدیده و جزئیات و ساز و کارهای آن را شناسایی کرده باشیم که موجب ساده کردن کار و ارائه پیشنهاد بر اساس آن است.
در خصوص بازی برای رسیدن به یک الگو باید ابتدا اهدافی را برای بازی تعیین کرد مبانی آن را مشخص و حوزه های کاربرد برای آن تعریف نمود که درشرایط،سنین و موقعیت های گوناگون جامعه هدف پاسخگو باشد، و سپس نوبت به اصول می رسد که چه بایدها و نبایدهایی رعایت شوند، به عنوان مثال یکی از جذابیتهای بازیهای غربی استفاده از محرکهای جنسی است که از اصول ممنوعه و خط قرمزهای الگوی اسلامی است و در نهایت روشها هستند که مولفه های مربوط به نحوه ساخت و گنجاندن مفاهیم در ضمن بازی و جذاب نمودن آن را بیان می کنند.
مدبر : با تشکر و سپاس از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
مصاحبه کننده: حجت الاسلام وحید ارغوانی فلاح
