موضوع جواز یا عدم جواز بازی با ابزار غیر قماری بدون برد و باخت(مسابقه)
جلسه پانزدهم 98/08/14 تقریر حجت الاسلام عسگر درخشان دوست
دلیل چهارم : حرمت لهو
مسابقات حتی اگر بدون برد و باخت و در غیراستثناء باشد[1] از مصادیق لهو و لعب اند و چون مصداق لهو اند و لهو باطل و حرام است این گونه مسابقات هم حرام اند.
این دلیل اعم از مدعی است و مسابقات یکی از مصادیق و موارد آن است.
بازی با ابزار غیر قماری
اشکال:
بحث حرمت و عدم حرمت لهو، مفصلا گذشت[2] و ادله آن بررسی شد و گفته شد که مطلق لهو را احدی قائل به حرمت آن نشد و نمی توان قائل به حرمتش شد. از اینرو لهو حرام، مطلق لهو نیست و لهوی حرام است که در زمان صدور نصوص معنای خاص از آن فهمیده می شد و آن استفاده از آلات لهو ولعب بود و شاهد بر آن این است که عرب به سرگرمی لهو نمی گوید و تفریحات می گویند و مصداق لهو حرام در جایی است که فساد دارد و همراه با عیش و شهوت است.
و از طرف دیگر می توان این را گفت که بازی های رایانه ای مصداق لهو نیستند در حالی که بازی با این گونه ابزار غرض عقلائی دارد مثل رفع خستگی یا …. و کمتر بازی داریم که فایده ی عقلایی نداشته باشد هر چند استفاده افراطی باعث مشکلاتی می شود.
بازی با ابزار غیر قماری
آیت الله خویی به استدلال به مطلق لهو اینگونه اشکال می کند:
« و فيه أنه لا دليل على حرمة مطلق اللهو كما عرفت، و ستعرفه في البحث عن حرمة اللهو فان كثيرا من الأمور لهو و هو ليس بحرام كاللعب بالأحجار و الأشجار و السبحة و اللحية و أزرار الثوب و نحوها. على أنه لا ملازمة بين ما نحن فيه و بين اللهو، فإن النسبة بينهما هي العموم من وجه، إذ كثيرا ما تكون المسابقة للأغراض العقلائية من تربية البدن و معالجته و التنزه و التفريح كما هو واضح.»[3]
تا اینجا در مورد مسابقه ای بود که با شخص دیگر بود و از ادله ی مطرح شده حرمت آن فهمیده نشد.
اگر مسابقه با شخص خاص نباشد بلکه با رایانه باشد:
در این صورت این مسابقه حساب نمی شود. به طور کلی رایانه دو حیثیت می تواند داشته باشد:
- حیثیت نمایندگی از طرف شرکت یا تولید کننده و نماینده الکترونیکی باشد
- به عنوان ابزار بازی است.
بازی با ابزار غیر قماری
در جایی که به عنوان نماینده است و می تواند تعاملات مالی داشته باشد در این صورت جای بحث و بررسی است اما در جایی که بازی بدون رهن است این در بحث ما دخیل نیست و نقشی ندارد و شخص با این ابزار سرگرمی انجام می دهد و از این حیث باید به آن نگاه کرد و حتی کسانی که قائل باشند مطلق مسابقه به غیر از موارد استثنا جایز نیست در اینجا هم قائل به حرمت نمی شوند چون مسابقه نیست و با کسی مسابقه نمی دهد الا کسی قائل به حرمت سرگرمی شود.
آیا این مسابقه با رایانه نیست؟ در جواب گفته می شود که رایانه حالت عکس العمل دارد و تاثر از افعال کاربر است و ماهیتی غیر از این ندارد از اینرو حالت مغالبه در اینجا شکل نمی گیرد.
نتیجه بحثِ قمار در بازی های رایانه ای:
- بازی های قماری: برای بازی طراحی و در بین عرف به الات قمار مشهورند.
- با برد و باخت….. قمار و حرام است
- بدون برد و باخت…. حرام است به خاطر ترویج فساد
- ابزار قمار نیست و برای سرگرمی است
- مسابقه ای است:
. با برد و باخت است…..حرام است برخی قائل به عدم قمار هستند.
. بدون برد و باخت است. حرام نیست تا زمانی که عنوان حرامی صدق نکند
- به صورت مسابقه نیست …. حرام نیست چرا که مطلق لهو حرام نیست. و تا زمانی که لهو خاص بودن آن، موجب حرام نباشد دلیلی بر حرمت ان نداریم. بنابراین نه ادله حرمت مسابقه و نه ادله حرمت لهو این را نمی گیرد.
حتی کسانی که قائل به حرمت لهو هستند هم جایز است چون یا داخل لهو حرام نیست و از طرفی غرض عقلائی دارد.
بازی با ابزار غیر قماری
[1] . َ إِلَّا فِي خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ أَوْ نَصْلٍ يَعْنِي النِّضَالَ.
[2]. درس خارج استاد خادمی کوشا سال 97-98، عناصر بازی های رایانه ای، سرگرمی
[3]. آیت الله خویی، مصباح الفقاهة (المكاسب)، ج1، ص: 381
بازی با ابزار غیر قماری